Gezondheidszorg ‘covidential’: is de oplossing voor uitdagingen in de gezondheidszorg al jaren onder ons?
De Covid19-pandemie wijst ons niet alleen op de kwetsbaarheid van de mens als individu, maar ook op de kwetsbaarheid van onze gezondheidszorg. Alhoewel Covid19 een uniek ‘geval’ op zich is, zijn de ‘gewone’ uitdagingen in de zorg al jarenlang bekend. Waarom hebben we ons dus niet beter voorbereid? Hebben we niet genoeg geïnvesteerd in capaciteit op IC’s of preventieve zorg? Of zijn de zaadjes van de oplossing al lang geplant en getest maar hebben ze nog niet genoeg voedingsbodem gevonden? En zo ja, waarom is dat zo en wat zijn de voordelen voor patiënten, zorgverzekeraars, ziekenhuizen, investeerders, ons allen, om deze zaadjes te laten groeien? We hebben de laatste maanden allemaal gezien en gevoeld wat de effecten op onze levens zijn wanneer onze gezondheid op het spel staat. Ik ben overtuigd dat we met impact investing in gezondheidszorg een groot verschil kunnen maken voor alle betrokkenen.
Overzicht
De ‘reguliere’ knelpunten in de gezondheidszorg zijn wel bekend. Wachtlijsten voor patiënten is een van de meest bekende in verschillende gebieden. Het gebrek aan capaciteit van intensive care units sprong het meest in het oog in de eerste fase van Covid19, maar het is maar een klein stukje van het totaalbeeld. Maar een goed startpunt. De Nederlandse overheid zag de noodzaak voor meer efficiency en innovatie in de gezondheidszorg om de zorg voor iedereen betaalbaar en toegankelijk te houden bij een toenemende vraag naar zorg. Daarom zette het in 2015 de Society Impact ‘werktank[1]’ op om nieuw denken en methoden aan te moedigen. Een van de belangrijkste instrumenten die men opzette is een Health impact bond (HIB), een instrument om alle stakeholders te verbinden en de maatschappelijke en financiële winsten onderling te verdelen, een nieuw fenomeen in Nederland.
Hoe werkt het?
Bij een Health Impact Bond (HIB) investeren impact investeerders in een project dat maatschappelijke rendementen oplevert op gezondheidsgebied (meer intensive care units bijvoorbeeld). Uit de behaalde besparingen ontvangen zij hun rendement. Op deze wijze kunnen gezondheidsorganisaties en de overheid meer nieuwe projecten testen en de succesvolle projecten makkelijker opschalen.
Dus als er beperkt overheidsgeld beschikbaar is, kunnen private investeerders op zoek naar maatschappelijk en/of financieel rendement deelnemen in het verbeteren van de gezondheidszorg. Dat is veelbelovend want op deze manier kunnen niet alleen in crisistijden levens gered worden, maar ook in de toekomst door het reduceren van wachtlijsten, werkomstandigheden voor ziekenpersoneel verbeterd en dus betere kwaliteit van zorg.
Met behaalde besparingen worden de investeerders terugbetaald door de zorgverzekeraar, bijvoorbeeld omgerekend naar aantal bespaarde overnachtingen per ziekenhuisbed. Het Jeroen Pit-Huis in Amsterdam, waar ernstig zieke kinderen die langdurig in het ziekenhuis opgenomen zijn, een overstap van ziekenhuis naar thuis kunnen maken, in bijzijn van hun familie, is een goed voorbeeld waar dit in de praktijk gebracht kan worden en zó meerdere van deze faciliteiten in Nederland tot stand kunnen komen. Resultaat: de kinderen en gezinnen krijgen betere zorg en er komen extra bedden beschikbaar in ziekenhuis voor mensen op een wachtlijst.
Praktijkvoorbeeld
De gezondheidszorg kan worden verbeterd, mét hulp van private investeerders. Dit voorbeeld uit de VS bewijst het. Een Astma-bond-pilot (“Aim4fresno”) in Florida is bijvoorbeeld ontworpen om Astmapatiënten thuis betere zorg te geven via coaching door een non-profit, zodat Astmapatiënten minder vaak naar de Eerste Hulp van het ziekenhuis moeten.
Resultaat: een daling van 68% in bezoeken aan de EH van Astmapatiënten, 84% minder ziekenhuisopnames en een rendement van rond 180% voor sociale investeerders[2]. Alhoewel deze cijfers gerealiseerd werden op basis van een kleine pilot, heeft het geleid tot meerdere vergelijkbare projecten in andere steden in de VS. Maar ook in de VK en Nederland komen meer van deze projecten.
Uitdagingen en mogelijkheden
Als dit concept dus zo goed werkt, waarom heeft het nog niet vaker navolging gevonden? Alhoewel het in Nederland sinds 2015 wordt toegepast, zij het op kleine schaal, zijn er nog veel professionals in de gezondheidszorg, zorgverzekeraars en investeerders die er nog niet bekend mee zijn. De belangrijkste uitdaging is dat investeerders niet genoeg projecten kunnen vinden die hierbij passen en het idee het hogere kosten met zich meebrengt. Het Astma-bond voorbeeld geeft aan dat de maatschappelijke en financiële voordelen veel groter zijn dan de extra kosten van het impact meten.
Een andere uitdaging is dat gezondheidsbudgetten vooral gericht zijn op het behandelen van zieke patiënten, niet op het voorkomen van zieke patiënten. Het in 2018 gesloten Nationaal Preventie-akkoord draagt zeker bij aan een omslag van plannen en budgetteren voor het behandelen van zieken naar het voorkomen van zieken. Een nieuwe kijk op preventie bij de aangesloten partijen zal ook leiden tot meer geschikte projecten voor private beleggers. Het instrument health impact bond is dan bij uitstek geschikt voor het gebruik bij preventie en biedt dus interessante mogelijkheden voor allen. Bij overheidsuitgaven van E 83 Miljard per jaar is er zeker ruimte om deze markt verder te laten groeien.
Voorbeelden naast Astma of meer intensive care units waar HIB ingezet kan worden zijn:
- Preventie van Diabetes, COPD
- Vermindering van ‘super users’ van Eerste Hulp afdelingen van ziekenhuizen
- Preventie van tandheelkundige zorg
- Preventie in de geestelijke gezondheidszorg
Voordelen voor allen
Voor investeerders bieden de gezondheidsprojecten een gelegenheid het risico te spreiden van volatiele beursgenoteerde aandelen naar deelnemingen in niet-genoteerde projecten met een maatschappelijk rendement. Niet te vergeten een gelegenheid direct te investeren in de VN’s Sustainable Development Goals (Gezondheidszorg en Welzijn zijn thema SDG 3). Veel pensioenfondsen zijn nog bezig hun portefeuilles op invulling naar SDG’s in te richten, maar het ABP heeft tussen 2015 en 2019 E 65 mrd belegd in SDG’s, waarvan E 15 mrd in SDG 3 en wil het SDG-aandeel tot 2025 naar 20% van haar totale portefeuille laten toenemen[3]. Dat geeft wel een indicatie van de goede mogelijkheden. Zorgverzekeraars kunnen meer voor hun klanten doen en de gezondheidszorg in het geheel zal de vruchten plukken, wachtlijsten worden verminderd, patiënten krijgen meer aandacht.
Hoe kunnen we dit veranderen?
Hoe kunnen we de gezondheidszorg verder verbeteren? Vooral Society Impact (en deels Social Finance) heeft al mooie stappen gezet. Maar er kan veel meer. Door het doen van meer health impact bond trajecten en de succesvolle trajecten op te schalen. Meer mensen die op een andere manier te kijken naar het financieren van gezondheidszorgprojecten, meer gericht op preventie. Met het Nationaal Preventie-akkoord is goede stap gezet, maar verdere, financiële, ondersteuning is nodig, zeker bij een voorziene stijging van de overheidsbijdrage van E 83 miljard nu naar E 127 miljard in 2040[4].
Ik ben overtuigd dat we met alle creativiteit en de aanwezige investeerders op zoek naar beleggingsmogelijkheden grote stappen kunnen maken in het verbeteren van de gezondheidszorg. De laatste weken en maanden hebben ons, opnieuw, laten zien hoe belangrijk gezondheidszorg is. Als dit niet de gelegenheid is om meer daarin te investeren, wanneer dan?
Harald Machielse onderzocht in opdracht van de Gemeente Amsterdam de mogelijkheid van een Health Impact Bond. Sinds 10 jaar verbindt hij als oprichter van Chuva Consulting non-profits met donateurs en impact investors en is op een missie met impact investing de gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk en betaalbaar te houden. Meer weten? Stuur een mail naar info@chuva.nl
[1] Ze zijn geen standaard ‘denktank’ want ze zetten denken ook om in de praktijk
[2] National Library of Medicine: https://pediatrics.aappublications.org/content/129/3/465
[3] Duurzaam en Verantwoord Beleggingsbeleid ABP vanaf 2020 https://www.abp.nl/images/abp-dvb-beleid-samenvatting.pdf
[4] RIVM: Toekomstverkenning zorguitgaven 2015–2060
